Müt’a Evliliği: Tanımı ve Anlamı

Müt’a evliliği, İslam dünyasında tartışmalı bir konu olarak yer almaktadır. Bu evlilik türü, Şii mezhepleri tarafından belirli şartlar altında kabul edilirken, Sünni mezheplerde kesin bir şekilde haram kılınmıştır. Bu makalede, Müt’a evliliğinin tanımı, Kur’an ve hadisler ışığında ele alınması, İslam alimlerinin görüşleri ve farklı mezheplerin bu konudaki tutumları detaylı bir şekilde incelenecektir.

İçindekiler

Müt’a Evliliği Nedir?

Müt’a evliliği, belirli bir süre için yapılan ve süresi dolduğunda kendiliğinden sona eren geçici bir evlilik sözleşmesidir. “Müt’a” kelimesi Arapça’da “zevk” veya “geçici fayda” anlamına gelir ve bu evlilik türü adını bu kelimeden alır. Bu evlilik türünde, kadın ve erkek arasında belirli bir mehir (evlilik bedeli) karşılığında, belirli bir süreliğine yapılan bir anlaşma bulunur. Süre bitiminde evlilik sona erer ve taraflar arasında herhangi bir sorumluluk kalmaz.

Kur’an ve Hadislerde Müt’a Evliliği

Müt’a evliliği, Kur’an-ı Kerim’de doğrudan bahsedilmese de bazı ayetlerde dolaylı olarak değinildiği ileri sürülmüştür. Şii alimler, Müt’a evliliğinin Kur’an’da belirtildiğini savunur ve şu ayeti delil gösterirler:

“Kadınlardan hoşlandığınız ile mut’a edindiklerinize, kararlaştırdıkları ücretlerini verin. Mehirlerini kararlaştırdığınız sürece hiçbir sakınca yoktur.” (Nisa Suresi, 4:24)

Bu ayet, Şii yorumcular tarafından Müt’a evliliğine izin verildiği şeklinde anlaşılır. Ancak Sünni alimler, bu ayetin genel bir evlilik ilişkisine atıfta bulunduğunu ve Müt’a evliliğini desteklemediğini savunurlar.

Hadislerde ise Müt’a evliliği hakkında farklı rivayetler bulunmaktadır. İmam Buhârî ve Müslim’in sahih hadislerinde, Hz. Muhammed’in (s.a.v) Müt’a evliliğini ilk başta izin verdiği, ancak daha sonra Hayber Savaşı sırasında kesin bir şekilde yasakladığı bildirilmiştir. Bir hadiste şöyle buyurulmuştur:

“Ey insanlar! Ben size kadınlarla mut’a yapmayı mübah kılmıştım. Fakat bilin ki Allah (c.c) bunu kıyamet gününe kadar haram kılmıştır.” (Müslim, Nikah 15)

İslam Alimlerinin Görüşleri

Müt’a evliliği konusunda İslam alimleri arasında ciddi görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Bu görüşler, genellikle Sünni ve Şii mezhepleri arasında farklılık gösterir.

Şii Mezheplerin Görüşü: Şii mezhepleri, Müt’a evliliğini meşru kabul eder ve bu tür bir evliliğin, belirli şartlar altında, özellikle savaş veya zorlu durumlarda toplumun ahlaki düzenini korumak için gerekli olduğunu savunur. Onlara göre, Müt’a evliliği, Hz. Ali ve diğer Ehl-i Beyt imamları tarafından da uygulanmış ve savunulmuştur.

Sünni Mezheplerin Görüşü: Sünni mezheplerin tamamı, Müt’a evliliğini kesin bir şekilde haram kabul eder. Sünniler, bu evliliğin Hz. Muhammed (s.a.v) tarafından başlangıçta izin verilmiş olabileceğini, ancak daha sonra kesin olarak yasaklandığını savunur. Bu mezheplerin alimleri, Müt’a evliliğinin toplumsal düzeni bozacağını, kadınların haklarını ihlal edeceğini ve İslam’ın evlilik kurumu üzerindeki vurgusuyla çelişeceğini belirtirler.

Hanefî Mezhebi: Hanefî mezhebi, Müt’a evliliğini geçersiz kabul eder ve bu evlilikten doğan herhangi bir ilişkinin zina olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunur.

Şafiî Mezhebi: Şafiî mezhebi de Müt’a evliliğini kabul etmez ve bu evliliğin, İslam’ın evlilik anlayışına aykırı olduğunu belirtir.

Hanbelî ve Malikî Mezhepleri: Bu mezhepler de Müt’a evliliğini reddeder ve bu tür bir evliliğin, İslam’ın aile düzeni ve toplumsal ahlakına zarar vereceğini savunur.

Farklı Mezheplerde Müt’a Evliliği

Müt’a evliliğinin farklı mezhepler arasındaki durumu, İslam dünyasındaki büyük bölünmelerden birini temsil eder. Şii mezhepleri, bu evliliğin toplumun belirli ihtiyaçlarına cevap verdiğini ve İslam’ın esnek yapısına uygun olduğunu savunurken, Sünni mezhepler, Müt’a evliliğinin toplumsal ve ahlaki düzeni tehdit ettiğini, kadını istismar edici bir niteliğe sahip olduğunu ve bu nedenle kesin olarak yasaklandığını belirtirler.

Şii Mezheplerde Müta Evliliği: Şii mezhepler, Müta evliliğini, özellikle gençlerin evlilik dışı ilişkilerden korunması amacıyla bir çözüm olarak görür. Bu mezheplerde, Müta evliliği, kadının rızası ve mehir şartıyla, belirli bir süreliğine yapılabilir. Şii alimler, bu evliliğin İslam’ın temel prensiplerine uygun olduğunu ve Peygamber’in (s.a.v) uygulamalarına dayandığını savunur.

Sünni Mezheplerde Müta Evliliği: Sünni mezheplerde ise Mü’a evliliği kesinlikle yasaklanmıştır. Bu mezhepler, Peygamber’in (s.a.v) sonradan bu evliliği yasakladığını ve Müslümanların, evlilik dışı ilişkilerden sakınarak meşru evlilikler yapmaları gerektiğini vurgular.

Müt’a Evliliğinin Toplumsal Etkileri

Müt’a evliliği, toplumsal ahlak ve düzen açısından da tartışma konusudur. Bu evlilik türü, özellikle kadının hakları ve evlilik kurumunun itibarı konusunda eleştirilmektedir. Sünni alimler, bu evliliğin kadınları istismar edici bir yapıya sahip olduğunu ve İslam’ın kadın haklarını koruma ilkesine aykırı olduğunu savunur. Şii alimler ise, Müt’a evliliğinin belirli durumlarda kadının onurunu ve toplumun ahlakını koruyabileceğini ileri sürer.

Sonuç

Müta evliliği, İslam dünyasında derin bir mezhep ayrılığına neden olan bir konudur. Şii mezhepleri bu evliliği meşru ve gerekli bir uygulama olarak kabul ederken, Sünni mezhepler kesinlikle haram olduğunu savunur. Kur’an ve hadisler ışığında farklı yorumlara tabi tutulan Müta evliliği, İslam alimleri arasında da büyük tartışmalara yol açmıştır. Bu evlilik türü, İslam toplumları arasında farklı şekillerde yorumlanmakta ve uygulanmaktadır. Ancak genel olarak, Sünni mezheplerin hâkim olduğu bölgelerde bu evlilik türü uygulanmamaktadır ve haram kabul edilmektedir.